■ فاضلاب بخش مکانیک ساختمان

تاریخچه تصفیه فاضلاب

بر خلاف فن های آبرسانی شهری وجمع آوری فاضلاب که تاریخچه ای نسبتاًطولانی وچند هزار ساله دارد، پالایش وتصفیة فاضلاب بصورت امروزی خود دارای سابقةتاریخی کوتاهی می‌باشد تنها در نوشته های تاریخی از گفته ها وفرمانهایی در پرهیز از آلوده سازی منابع طبیعی آب بویژه رودخانه ها یاد شده است .
نخست ازحدود یکصد سال پیش که رابطة بین اکثر باکتریها ومیکروبهای بیماریزا درواگیری وشیوع بیماریها آشکار گشت، انسان به فکرپاکسازی آبهای آلوده افتاد. بعبارت دیگر فن تصفیه آب وفاضلاب در روند امروزی خود پیشرفت علم زیست شناسی وپزشکی بوجود آمده است . پرداختن وتوجه به این فن از آنجا شروع گشت که به تدریج برای جلوگیری از آلوده شدن منابع طبیعی آب وبویژه رودخانها، ورود فاضلاب به این منابع ممنوع گردید . این جلوگیریها نیاز به تصفیة فاضلاب وتکامل روشهای آنرا ایجاب نمود. با گذشت زمان وبوژه پس از جنگ جهانی دوم، در نتیجة توسعة شهرها وصنایع، خطر آلودگی محیط زیست ودرنتیجه نیاز به تصفیةفاضلاب با شدت بی‌سابقه ای افزایش یافت وهمزمان با آن روشهای بسیاری برای تصفیه فاضلاب پیشنهاد وبکار گرفته شد .
درتکامل فن تصفیه فاضلاب از نظر زمانی روشهای طبیعی تصفیه جزو قدیمی ترین روشهایی هستند که برای تصفیه بکار گرفته شد ه اند . به ویژه استفاده از فاضلاب برای آبیاری درکشاورزی بعلت خاص و خواص کودی آن ازیکصدسال پیش تاکنون درکشورهای اروپایی متداول بوده است. درایران اززمانهای دور، لجن بدست آمده ازچاهای جذب کننده فاضلاب بعنوان کود کشاورزی بکار گرفته می‌شده است . ولی درتمام این روشها بیشتر تکیه بربازاریابی ازمواد کودی فاضلاب بوده است ونه‌تصفیه‌آن.
ازدهها سال پیش تا کنون دریاچه های تثبیت وتصفیه فاضلاب در کشور های اروپایی مورد استفاده قرار گرفته اند .
هدف ازتصفیه فاضلاب
درتصفیه فاضلاب هدفهای زیر مد نظرمی‌باشند :
الف ـ تأمین شرایط بهداشتی برای زندگی مردم ـ فاضلابهای شهری همیشه دارای میکروبهای گوناگونی می‌باشد که قسمتی از آنها را میکروبهای بیماریزا تشکیل می‌دهند . ورود فاضلاب تصفیه نشده به محیط زیست ومنبع های طبیعی آب، چه آنهایی که روی زمین وچه آنهایی که در زیر زمین قرار دارند وموجب آلوده شدن این منبع ها به میکروبهای بیماریزا می گردد ودراثر تماس انسان با این منبع ها خطر گسترش این بیمارها بین مردم بوجود می‌آید .
ب ـ پاک نگهداری محیط زیست ـ وارد نمودن فاضلابهای تصفیه نشده به محیط زیست موجب آلودگی این محیط شده که علاوه بر خطرهای مستقیمی که برای بهداشت مردم دارد، نتایجی دیگر از قبیل ایجاد مناظر زشت، بوهای ناخوشایند وسرانجام تولید حشرات بخصوص مگس وپشه بهمراه دارد . این حشرات خود وسیله ای برای جابجا شدن میکروبهای بیماریزا وآلوده سازی محیط زیست با میکروبها می‌باشند .
ج ـبازیابی فاضلاب ـ با توجه به اینکه مقدار نمکهای معدنی محلول درفاضلاب بمراتب کمتر از آب دریاهای آزاد می‌باشد وفاضلاب جزو آبهای شیرین ولی آلوده به حساب می آید، استفادة دوباره ازفاضلاب تصفیه شده بجای آب شیرین جهت آبیاری کشاورزی بمراتب ارزانتر از شیرین سازی آب دریاهای شور می‌باشد. این مسأله در ایران که بسیاری از نقاط آن مردم با کمبود آب شیرین مواجه هستند می‌تواند در مصرف آب شیرین مورد استفاده در آبیاری کشاورزی صرفه جویی نماید.
کاربرد دوبارة فاضلاب تصفیه شده جهت آبیاری کشاورزی علاوه برصرفه جویی در آب شیرین به علت وجود مواد کودی در فاضلاب تصفیه شده می‌تواند منبع غذایی خوبی برای گیاهان و تقویت زمین کشتزار ها گردد .
در اینجا لازم به ذکر است که به کار بردن فاضلاب خام وتصفیه شده جهت آبیاری کشاورزی مشکلات زیادی در بر دارد ، تا جایی که غالبـًا استفاده ازاینگونه فاضلابها را غیر ممکن می سازد . درهرصورت برای رسیدن به نتایج خوبی در کاربرد دوبارة فاضلاب در کشاورزی نیاز به بررسی کامل هست .
مراحل تصفیه فاضلاب
پالایش مقدماتی یاتصفیه فیزکی مرحله اول تصفیه فاضلاب است . بطور کلی تصفیه فاضلاب را به سه دسته تقسیم می کنند :
الف ـ مرحله مقدماتی تصفیه فاضلاب شامل تصفیه فیزیکی ازقبیل آشغالگیری و ته نشینی مواد معلق آن.
ب ـ مرحله دوم تصفیه فاضلاب ویا تصفیه ثانویه شامل تصفیه زیستی از قبیل هوادهی واستفاده از باکتریهای گوناگون موجود در فاضلاب برای تصفیه آن . راهبری تاسیسات تصفیه ثانوی نسبت به مرحلة مقدماتی نیاز به صرف انرژی وهزینه بیشتری دارد .
ج ـ مرحله سوم تصفیه فاضلاب ویا تصفیه نهایی شامل زلالسازی وتصفیه های تکمیلی از قبیل تکمیل عمل نیترات زدایی ، گذراندن فاضلاب از صافی های ماسه ای ، استفاده ازکربن فعال ، نمک زدایی باروش تعویض یون وغیره…
معمولا ایجاد وراهبری تاسیسات تصفیه تکمیلی بسیار پرهزینه می‌باشد . درتصفیه خانه های فاضلاب شهری بندرت ازسومین مرحله تصفیه فاضلاب استفاده می‌شود . درصورتی که تمام تاسیسات تصفیه خانه به درستی کار کنند می توان آلودگی فاضلاب را 90 تا96 درصد کاهش داد . واین کاهش آلودگی برای برقراری ضوابط لازم جهت دفع فاضلاب به منبع های طبیعی آب وحفظ بهداشت وپاک نگهداری محیط زیست کافی است .
درموارد استثنایی که بخواهیم از قدرت تصفیه خودبخودی منبع های طبیعی آب استفاده نماییم وپس از مطالعات کامل ممکن است تنها به مرحله مقدماتی تصفیه فاضلاب شهری نیز اکتفا نمود وبقیه فرایند تصفیه را بعهده طبیعت واگذار نمود .